ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳ್ವಳಿಂತುಂಲೀ ಕೊಂಕಣಿ ಮ್ಹಾನ ಮನೀಷ
- ಹರಿ ವಿಷ್ಣು ಕಾಮತ್ (೧೩ ಜುಲೈ ೧೯೦೭ – ೧೯೮೨)
ಮಂಗ್ಳೂರಾಂತು ಜನನ, ಕೆನರಾ ಹೈಸ್ಕೂಲಾಂತು ಶಿಕ್ಷಣ ಕೊರನು ಬೊಂಬೈಕ ವಚ್ಚುನು ಐ.ಸಿ.ಎಸ್. ಪರೀಕ್ಷೆಂತು ಉತ್ತೀರ್ಣ ಜಾವ್ನು ಆಠ ವರ್ಷ ಸರಕಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿ ಜಾವ್ನು ಸೇವಾ ಪಾವಯಲೆ. ನೇತಾಜಿಲೆ ಅನುಯಾಯಿ ಜಾವ್ನಾಶ್ಶಿಲೆ ಕಾಮತ್ ಮಾಮು ಆಪಣೇಲೆ ಐ.ಸಿ.ಎಸ್. ನೌಕರಿ ನೋಡ್ನು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳ್ವಳೀಕ ಉಡ್ಲಿಂತಿ. ಆನಿ ತಾನ್ನಿ ನಿರಂತರ ಜಾವ್ನು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳ್ವಳೀಂತು ವಾಂಟೊ ಘೆತ್ತಿಲ್ಯಾಕ ೧೯೪೨ಂತು ಬಂಧಿ ಜಾವ್ನು ೧೯೪೫ ಪಾಸೂನು ಜೈಲಾಂತೂ ಆಶ್ಶಿಲೆ. ಸಂವಿಧಾನ ರಚನಾ ಸಭೆಂತು ಚಲೀಲೆ ಚರ್ಚಾಂತು `ಪ್ರಮಾಣ ವಚನಾಂತು ದೇವು ಮ್ಹೊಣು ಸ್ಪಷ್ಟ ಜಾವ್ನು ನಮೋದ ಕೊರ್‍ಕಾ ಮ್ಹೊಣು ಸಾಂಗ್ಲಿಂತಿ. ದೇವಾಲೆ ಕೃಪಾ, ಆಶೀರ್ವಾದ ತಾಂತು ಮೇಳಯನಾತ್ತಿಲೆ ಖಾತ್ತಿರಿ ಕಳ್ವಳ ಪಾವ್ತಾಲೆ. ತಾನ್ನಿ ತೀನ್ಪಟಿ ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶಾಚೆ ನರ್ಮದಾಪುರಂ (ಹೊಶಂಗಾಬಾದ್) ಕ್ಷೇತ್ರಾ ತಾಕೂನು ಲೋಕಸಭೆಕ ವೆಂಚೂನು ಆಯ್ಲೆ. ೧೯೮೨ ಇಸ್ವೆಂತು ಮರಣ ಪಾವ್ಲೆ. - ಕಾರ್ನಾಡ್ ಸದಾಶಿವ ರಾವ್ : (೧೮೮೧-೧೯೩೭)
ಮಂಗಳೂರ್‍ಚೆ ಶ್ರೀಮಂತ ಘರಾಣಿಂತು ೧೮೮೧ ಇಸ್ವೆಂತು ಜನ್ಮು. ತಾನ್ನಿ ಮದ್ರಾಸ್ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಕಾಲೇಜಾಂತು ಅಭ್ಯಾಸು ಕೆಲ್ಲಿ. ಆನಿ ಮುಂಬೈಂತು ಕಾನೂನು ಅಧ್ಯಯನ ಕೆಲ್ಲಿ. ಸಾನ್ಪಣಾರೀಚಿ ತಾನ್ನಿ ಭಾರತಾಚೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳ್ವಳೀಕ ಉಡ್ಲೆ. ವಿಧವಾ ಆನಿ ಗರೀಬ ಬಾಯ್ಲಮನ್ಶೆಂಕ ಮದತ್ ಕೊರಚಾಕ ಮಹಿಳಾ ಸಭಾ ಸ್ಥಾಪನ ಕೆಲ್ಲೆ. ೧೯೧೯ ಸುಮಾರಾಕ ತಾನ್ನಿ ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳ್ವಳೀಂತು ಪೂರ್ತಿ ಜಾವ್ನು ಮೇಳ್ನು ಘೆಲ್ಲೆ. ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ಚಳುವಳಿಚೆ ಕರ್ನಾಟಕಾಚೆ ಪಯಲೇಚೆ ಸ್ವಯಂಸೇವಕ ಮ್ಹೊಣು ಕಾರ್ನಾಡ್ ಸದಾಶಿವ ರಾವಾಂಕ ಆಪಯತಾತಿ. ಆಪಣೇಲೆ ಪೂರ್ತಿ ಸಂಪತ್ತ ತಾನ್ನಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳವಳಿಕ ಆನಿ ಗರೀಬಾಂಕ ಖರ್ಚಿಲೆ. ತಾಜೇನ ಆಪ್ಪಣ ಗರೀಬ ಜಾಲ್ಲೆ. ಮರಣ ಕಾಲಾಂತು ತಾಂಗೆಲೆ ಏಕ ಸ್ವಂತ ಘರ ವರೇನ ನಾಶ್ಶಿಲೆ ಕಂಯಿ. ಪೊಂವ್ಚೆ ಗುಡಿಸಲಾಂತು ವಾಂಚತಾ ಆಶ್ಶಿಲೆ ಕಂಯಿ. ಶೈತ್ಯ ಆನಿ ತಾಪ್ಪಾಕ ವಾಕ್ಕದ ಘೆವಚಾಕ ದುಡ್ಡು ನಾಶಿ ೧೯೩೭ ಇಸ್ವೆಂತು ತಾಂಗೆಲೆ ಮರಣ ಬೊಂಬೈಂತು ಜಾಲ್ಲೆ. ತೆದ್ನಾ ಅಂತಿಮ ವಿಧಿ ಚಲಯಚಾಕ ಜಾಯಿ ತಿತ್ಲೆ ದುಡ್ಡು ವರೇನ ತಾಂಚಲಾಗ್ಗಿ ನಾಶ್ಶಿಲೆ ಕಂಯಿ.
- ಕಮಲಾದೇವಿ ಚಟ್ಟೋಪಾಧ್ಯಾಯ ( ೧೯೦೩ – ೧೯೮೮)
೧೯೦೩ ಇಸ್ವೆಂತು ಮಂಗಳೂರ್‍ಚೆ ಜಿಲ್ಲಾಧಿಕಾರಿ ಜಾವ್ನಾಶ್ಶಿಲೆ ಸಾರಸ್ವತ ಅನಂತಯ್ಯ ಧಾರೇಶ್ವರರು ತಾಂಗೆಲೆ ದಾಕ್ಲೀ ಧೂವ ಜಾವ್ನು ಜನ್ಮಿತಾತಿ. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳ್ವಳಿಕ ಅಪಾರ ಸೇವಾ ಪಾವಯಚೆ ಬರಶಿ ಭಾರತಾಂತು ಭಾರತೀಯ ಕರಕುಶಲ ಪದಾರ್ಥ, ಕೈಮಗ್ಗ ಆನಿ ರಂಗಭೂಂಯ್ಚೆ ಪುನರುಜ್ಜೀವನ ಖಾತ್ತಿರಿ ಅಪಾರ ಸೇವಾ ಪಾವಯಲಾ. ತಾನ್ನಿ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಕ ಸ್ಪರ್ಧಾ ಕೆಲೀಲೆ ಪಯಲೇಚೆ ಬಾಯ್ಲಮನ್ಶಿ ಮ್ಹಣಚೆ ಕೀರ್ತಿಕ ಪಾತ್ರ ಜಾಲ್ಲಿಂತಿ. ೧೯೮೮ ಇಸ್ವೆಂತು ತಾನ್ನಿ ಮರಣ ಪಾವ್ಲೆ. - ಉಮಾಬಾಯಿ ಕುಂದಾಪುರ
ಕುಂದಾಪುರಾಂತು ೧೮೯೨ ಇಸ್ವೆಂತು ಹಾಂಗೆಲೆ ಜನ್ಮು ಜಾಲ್ಲೆ. ಬಾಪಯಿ ಹೋಳಿಕೇರಿ ಕೃಷ್ಣರಾವ್. ೧೮೯೮ಂತು ಬಾವಾಲೆ ಬರಶಿ ಉಮಾಬಾಯಿ ವರೇನ ಬೊಂಬೈಕ ಘೆಲ್ಲೆ. ಆಪಣೇಲೆ ೧೩ ವರ್ಷ ಪ್ರ್ರಾಯಾಂತು ಸಂಜೀವರಾವ್ ಕುಂದಾಪುರ್ ತಾಂಕಾ ಲಗ್ನ ಜಾಲ್ಲಿಂತಿ. ಹಾನ್ನಿ ಕರ್ನಾಟಕಾಚೆ ನಾಮಾಧಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರ್ತಿಂತು ಏಕಳೆ. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಾಕ ಚ್ಹಡ ಚ್ಹಡ ಬಾಯ್ಲಮನ್ಶೆಂಕ ಮೇಳಯಕಾ ಮ್ಹೊಣು ಭಗಿನೀ ಮಂಡಲ ಸ್ಥಾಪನ ಕರತಾತಿ. ಅಸಹಾರ ಚಳ್ವಳಿಂತು ದ್ಹೆಂವಚೆ ಮೂಖಾಂತರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳ್ವಳೀಕ ದೆಂವ್ಲೆ. , ಆಪಣೇಲೆ ಸಾನ ಘರಾಂತೂಚಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರಾಂಕ ಆಶ್ರಯ ದಿವಚಾಕ ಲಾಗ್ಲೆ. ಬ್ರಿಟಿಷಾಕ ಕಳ್ನಾತಶ್ಶಿ ತಾಂಕಾ ಜವಣ, ರಾಬಚಾಕ ಜಾಗೋ ದಿತ್ತಾಲೆ. ನಾ. ಸು. ಹರ್ಡೀಕರ್ ತಾನ್ನಿ ಸ್ಥಾಪನ ಕೆಲೀಲೆ ಹಿಂದೂಸ್ತಾನಿ ಸೇವಾದಳಾಚೆ ಮಹಿಳಾ ವಿಭಾಗಾಚೆ ಮುಖ್ಯಸ್ಥೆ ಜಾವ್ನಾಶ್ಶಿಲೆ. ವಿಶೇಷ ಮ್ಹಳಯಾರಿ ಆಪಣೇಕ ಆಯ್ಯಿಲೆ, ಯವಚೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿ-ಪುರಸ್ಕಾರ, ಸರಕಾರಾಚೆ ಉನ್ನತ ಹುದ್ದೋ ಸಕ್ಕಡ ತಿರಸ್ಕಾರ ಕೆಲೀಲಿಂ ಅಪರೂಪಾಚೆ ಬಾಯ್ಲಮನೀಷಿ ಉಮಾಬಾಯಿ ಕುಂದಾಪುರ. ಹಾನ್ನಿ ೧೯೯೨ಂತು ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಂತು ಮರಣ ಪಾವ್ಲೆ. ಹಾಂಗೆಲೆ ಘರ ಆಸ್ಸುಚೆ ಜಾಗೆಂತೂಚಿ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಚೆ ಗೌಡ ಸಾರಸ್ವತ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಸಮಾಜಾಚೆ `ಲಕ್ಷ್ಮೀ ಸದನ ಮ್ಹಣ್ಚೆ ಭವ್ಯ ಇಮಾರತ್ತ ಮಾತ್ತೆ ಉಬೊರೂನು ರಾಬಲ್ಯಾ. - ನಾರಾಯಣ ಗಣೇಶ್ ಚಂದಾವರ್ಕರ್ ( ೧೮೫೫ – ೧೯೨೩)
೧೮೫೫ ಇಸ್ವೆಚೆ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨ಕ ಹೊನ್ನಾವರಾಂತು ಜನ್ಮಿಲೆ ಹಾನ್ನಿ ಬಾಂಬೆ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಕಾಲೇಜಾಂತು ಶಿಕ್ಷಣ ಕೆಲ್ಲೆ. ಕಾನೂನು ಡಿಗ್ರಿ ಘೆತ್ಲಿಂತಿ. ಬಾಂಬೆ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಾಚೆ ಉಪಕುಲಪತಿ ಜಾವ್ನಾಶ್ಶಿಲೆ.೧೯೦೦ ಇಸ್ವೆಂತು ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸಾಚೆ ವಾರ್ಷಿಕ ಅಧಿವೇಶನ್ನಾಚೆ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಜಾವ್ನು ವೆಂಚುನು ಆಯ್ಲೆ. ಬಾಂಬೆ ಹೈಕೋರ್ಠಾಂತು ವರೇನ ಸೇವಾ ಪಾವಯಲೆ. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳ್ವಳಿಂತು ವಾಂಟೊ ಘೆತ್ಲಿಂತಿ. ಹಾಂಕಾ “ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾರತಾಚೊ ಮುಖೇಲ ಹಿಂದೂ ಸುಧಾರಕ” ಮ್ಹೊಣು ಆಪಯತಾತಿ. - ದಿ. ಆರ್.ಕೆ.ಪ್ರಭು: (೧೮೮೩-೧೯೬೭) ಮಿಟ್ಟಾ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ವೇಳ್ಯಾರಿ ಬಂಧಿತ ಜಾವ್ನು ಸ ಮ್ಹಹಿನೋ ಸೆರೆವಾಸ ಭೊಗಲೆ.
- ದಿ| ಪಾಂಗಾಳ ಶ್ರೀನಿವಾಸ ಉಪೇಂದ್ರ ನಾಯಕ : ೧೯೪೦ ಇಸ್ವೆಂತು ವಯಯಕ್ತಿಕ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹಾಂತು ವಾಂಟೊ ಘೇವ್ನು ದೋನಿ ಮ್ಹಹಿನೋ ಕಠಿಣ ಸಜಾ ಭೊಗಕಾ ಜಾಲ್ಲೆ.
- ದಿ| ಪಾಂಗಾಳ ಲಕ್ಷ್ಮೀನಾರಾಯಣ ನಾಯಕ : ಕಟಪಾಡಿಂತು ಭುವನೇಂದ್ರ ಆಯುವೇದಾಶ್ರಮಾಚೆ ಸ್ಥಾಪಕ. ೧೯೪೨ ಇಸ್ವೆಂತು `ಕ್ವಿಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಚಳ್ವಳಿಂತು ವಾಂಟೊ ಘೇವ್ನು ನವ್ವ ಮ್ಹಹಿನೋ ಕಠಿಣ ಸಜಾ ಭೊಗ್ಲೆ.
- ದಿ|| ಕೆ.ಎನ್.ರಾವ್ ದಾಂಡೇಲಿ: ೧೯೧೦ ಇಸ್ವೆಂತು ಕುಂದಾಪುರಾಂತು ಜನ್ಮು. ಡಿಗ್ರಿ ಶಿಕ್ಷಣ ಪೂರ್ತಿ ಕೊರಚೆ ಭಿತ್ತರಿ ಕೋಟೇಶ್ವರಾಂತು ಸೋರೆ ದುಕಾನಾ ಮುಕಾರಿ ಪಿಕೆಟಿಂಗ್ ಚಲೋನು ತೀನ ಮ್ಹಹಿನೋ ಜೈಲುವಾಸ ಭೊಗಕಾ ಜಾಲ್ಲೆ. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಾಂತು ವಾಂಟೊ ಘೆತ್ತಿಲೆ ಖಾತ್ತಿರಿ ಹಾನ್ನಿ ೪ ವರ್ಷ ೧೦ ಮ್ಹಹಿನೋ ಜೈಲುವಾಸ ಭೊಗಕಾ ಜಾಲ್ಲೆ. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಉಪರಾಂತ ಸಬಾರ ವಿಧಾಯಕ ಕಾರ್ಯಾಂತು ಆಪಣೇಲೆ ಸೇವಾ ಪಾವಯಲಾ. ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಷಾಭಿವೃದ್ಧಿಕ ವರೇನ ಅಪಾರ ಸೇವಾ ದಿಲ್ಲ್ಯಾ.
ತಾಜ್ಜ ಬರಶಿ ಎಂ. ಮಾಧವ ರಾವ್, ವಿ.ಎಸ್.ಕುಡ್ವಾ, ಜಿ. ಮಾಧವ ಪ್ರಭು, ಹಿರಿಯಡ್ಕ ರಾಮರಾಯ ಮಲ್ಯ, ಕೆ.ರಾಮ ಕುಡವ, ಮಾಧವ ಪಡಿಯಾರ, ಡಾ| ಎ.ವಿ.ಬಾಳಿಗ, ಶ್ರೀಮತಿ ಅಂಬಾಬಾಯಿ ಪೈ, ಕೆ. ವೆಂಕಟೇಶ ಪ್ರಭು, ಬಿ. ಕಮಲಾಕ್ಷ ಪೈ, ದಾಮೋದರ ಬಾಳಿಗಾ, ಬಿ. ಮಾಧವ ಪೈ, ವಿಠಲ ಪೈ, ಕುಂದಾಪುರ, ಎಸ್.ಎನ್.ಕೇಶವೈನ್, ಶೇಷಗಿರಿ ಸೋಂದೆ, ಗೋಪಾಲರಾವ ಮಡಗಾಂಕರ, ವಾಮನರಾವ ಮಡಗಾಂಕರ, ವಾಮನ ನಾಯ್ಕ, ಶ್ರೀನಿವಾಸ ಪೈ, ಆರ್. ಎನ್. ಕಾಮತ್, ರಾಮ ಪೈ ಗೇರುಸೊಪ್ಪಾ, ಎನ್.ಜಿ. ಶಾನಭಾಗ, ಚಿತ್ರಗಿ ಗೋಪಾಳ ಶೆಣೈ, ಹರಿ ಅನಂತ ಪೈ, ನಾರಾಯಣ ಪೈ, ಪಿ.ಎಸ್.ಕಾಮತ್, ಅನಂತ ಸಾವ್ಕಾರ, ಎ.ಜಿ.ಬಾಳೆ, ಆರ್.ಜಿ. ಕಾಮತ್, ಮಳಗಿ ಶ್ರೀನಿವಾಸ ನಾಡಿಗ ಬಿ.ಎಮ್.ಪೈ, ಕುಮಟಾ, ಗೋವಿಂದ ಶಾನಭಾಗ ಸಿದ್ದಾಪುರ, ಮುಕುಂದ ಪ್ರಭು, ಶಿರೂರು, ತಿಮ್ಮಪ್ಪ ನಾಯಕ, ಮಟ್ಟಾರ ವಿಠ್ಠಲ ಕಿಣಿ ಅಶ್ಶಿ ಹಜಾರೋಬಽರಿ ಕೊಂಕಣಿಗಾನಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳ್ವಳೀಂತು ವಾಂಟೊ ಘೆತ್ತಿಲೆ ಆಸ್ಸಾ.
ತಾಂಗೆಲೆ ಸಕಡಾಲೆ ಏಕ ಸಮಗ್ರ ಮಾಹಿತಿ ಸಂಗ್ರಹ ಕೊರನು ದವರಚೆ ಗರಜ ಆಸ್ಸ. ಕರ್ನಾಟಕ ಕೊಂಕಣಿ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿಚಾನ ಜಾಂವೊ ವಿಶ್ವ ಕೊಂಕಣಿ ಕೇಂದ್ರ ತಸ್ಸಾಲೆ ಸಂಸ್ಥೆಚಾನ ಅಸ್ಸಾಲೆ ಅಮೂಲ್ಯ ಕಾಮ ಕೊರನು ಕೊಂಕಣಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳ್ವಳಿಗಾರಾಂಗೆಲೆ ನಾಂವ ಚಿರಸ್ಥಾಯಿ ಜಾವ್ನು ವ್ಹರಚೆ ವರಿ ಕೊರಚೆ ಗರಜ ಆಸ್ಸಾ.
ವಿ. ಸೂಚನಾ : ಕೋಣತರಿ ತಾಂಕಾ ಗೊತ್ತಾಶ್ಶಿಲೆ ಕೊಂಕಣಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳ್ವಳಿಗಾರಾಂಗೆಲೆ ಪರಿಚಯು ಧಾಡ್ನು ದಿಲಯಾರಿ ಹಾಂಗಾ ಪ್ರಸಾರ ಕರತಾತಿ.
1 Comment
Good writeup on freedom fighters from GSB community.